Apel do ministerstwa w sprawie żużli i popiołów z ITPOK
Apel o zmianę regulacji prawnych dotyczących wykorzystania żużli i popiołów paleniskowych powstałych w wyniku procesu termicznego przekształcania odpadów komunalnych w ITPOK-ach, wystosowało do Ministerstwa Klimatu i Środowiska Stowarzyszenie Producentów Energii z Odpadów oraz trzy inne organizacje branżowe. Naszą wspólną inicjatywę wspiera też Unia Metropolii Polskich. Istotne jest w tym możliwość zaliczania ich do poziomów przygotowania do ponownego wykorzystania i recyklingu.
Stanowisko w tej sprawie wystosowało nasze Stowarzyszenie oraz Krajowa Izba Gospodarki Odpadami, Polska Izba Gospodarki Odpadami i Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie. Jednakowe stanowisko wystosował również Prezes Zarządu Unii Metropolii Polskich, a jednocześnie Prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski. Apele w tej sprawie trafiły do Minister Klimatu i Środowiska Pauliny Henning-Kloski.
W naszym stanowisku wskazujemy na konieczności wprowadzenia do priorytetów polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej zmian na poziomie prawodawstwa unijnego, pozwalających na zaliczenie do poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu żużli i popiołów paleniskowych powstałych w wyniku procesu termicznego przekształcania odpadów komunalnych w instalacjach termicznego przekształcania opadów komunalnych podlegających procesom recyklingu.
GMINY BĘDĄ MIEĆ PROBLEM Z OSIĄGNIĘCIEM POZIOMÓW ODZYSKU
Według danych GUS w latach 2020-2022 polskie gminy poddawały recyklingowi około 27 proc. wszystkich odpadów komunalnych. Średnio gminy osiągają nieco ponad 30 proc. recyklingu. Już dziś wiadomym jest więc, że poziomy ustawowe przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych w wielu przypadkach nie zostaną przez gminy osiągnięte, co wiąże się z ryzykiem nakładania wysokich kar na gminy, a w konsekwencji również z ryzykiem późniejszych kar nakładanych na państwo polskie.
Niezwykle istotne jest rozważenie możliwości zaliczania żużli i popiołów paleniskowych powstałych w wyniku procesu termicznego przekształcania oraz poddanych waloryzacji na instalacjach waloryzacji żużli (dojrzewanie żużli, separacja metali żelaznych i nieżelaznych, przesiewanie do frakcji zgodnych z normami kruszyw w budownictwie drogowym) odpadów komunalnych w instalacjach termicznego przekształcania opadów komunalnych podlegających procesom recyklingu, do wskaźników przygotowania do ponownego użycia i recyklingu i składowania odpadów komunalnych.
Obecnie Ministerstwo Klimatu i Środowiska prezentuje stanowisko, zgodnie z którym zaliczenie żużli i popiołów paleniskowych powstałych w wyniku procesu termicznego przekształcania odpadów komunalnych w instalacjach termicznego przekształcania opadów komunalnych oraz cementowniach, do odpadów poddanych recyklingowi, byłoby niezgodne z przepisami Unii Europejskiej (oraz wdrażającymi je przepisami polskimi).
DZIAŁANIA POLSKICH ITPOKÓW W CELU UZYSKANIA STATUSU PRODUKTU DLA ŻUŻLA
Obecnie wiele ITPOK-ów podejmuje działania, mające na celu zmianę żużla uzyskiwanego ze spalania odpadów komunalnych w produkt wykorzystywany głównie jako kruszywa stosowane w budownictwie drogowym. Takie ponowne wykorzystanie żuli i popiołów stanowić może niezwykle istotny element funkcjonowania circular economy. Podobne działania podejmują również instalacje funkcjonujące w innych krajach UE, jak np. w Czechach (w Pradze i Brnie).
5 ARGUMENTÓW NA WYKORZYSTANIE ŻUŻLA I ZALICZENIEM DO POZIOMÓW ODZYSKU
Za zaliczeniem do poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu żużli i popiołów paleniskowych powstałych w wyniku procesu termicznego przekształcania odpadów komunalnych w instalacjach termicznego przekształcania opadów komunalnych przemawia szereg argumentów merytorycznych (pomijając oczywiste korzyści płynące z osiągniecia wymaganych prawem poziomów), zaliczyć do nich należy m. in.:
- Wykorzystanie żużli i popiołów paleniskowych jako materiał budowlany: żużel będący pozostałością po spaleniu odpadów komunalnych, może być wykorzystywany w przemyśle budowlanym jako kruszywo w budownictwie drogowym, do produkcji betonu czy innych materiałów budowlanych. To działanie jest formą odzysku materiałów, ponieważ odpad przekształcony w produkt znajduje nowe zastosowanie, zamiast trafiać na składowisko.
- Redukcja odpadów składowanych: zaliczenie żużla po spaleniu odpadów komunalnych będzie stanowiło zachętę do jego ponownego wykorzystywania, zmniejsza to ilość odpadów, które muszą być składowane. W ten sposób odzysk żużla przyczynia się do zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko składowisk odpadów.
- Nierówne podejście prawodawstwa UE w obrębie odzysku zasobów: wydzielane z żużla paleniskowego metale zaliczają się do poziomów odzysku, gdyż zmniejszają ilość wydobycia rud tychże metali natomiast sam żużel pomimo tego, że zostanie wykorzystany w budownictwie zmniejszając zużycie surowców pierwotnych nie jest zaliczany do poziomów odzysku. Zmniejsza to atrakcyjność takiego postępowania. Wszak zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych jest głównym celem wielu działań UE i jest zgodne z zasadami gospodarki obiegu zamkniętego, gdzie materiały są maksymalnie wykorzystywane i przetwarzane w celu zmniejszenia zużycia surowców pierwotnych.
- Zmniejszenie śladu węglowego: wykorzystanie żużla zamiast surowców pierwotnych w produkcji materiałów budowlanych może prowadzić do zmniejszenia emisji CO2. Produkcja materiałów budowlanych z żużla, który został już wytworzony wymaga mniej energii i wody niż wydobycie, płukanie oraz transport surowców pierwotnych, co przyczynia się do mniejszego śladu węglowego całego procesu.
- Wspieranie gospodarki obiegu zamkniętego: zaliczenie żużla do poziomów odzysku wspiera ideę gospodarki obiegu zamkniętego, w której odpady są traktowane jako zasoby. Przekierowanie żużla do odzysku zamiast na składowisko jest krokiem w kierunku bardziej zrównoważonej gospodarki.
Wszystkie powyższe aspekty wskazują, że żużel po spaleniu odpadów komunalnych traktowany jako materiał odzyskiwany ma realny potencjał i powinien być zaliczony do poziomów odzysku, co niewątpliwie przyczyni się do bardziej efektywnego zarządzania odpadami i ochrony zasobów naturalnych. Aby jednak tak się stało, niezbędne jest dokonanie przeglądu regulacji prawnych UE i dokonanie w tym zakresie niezbędnych zmian.
Polska będzie sprawowała prezydencję w Radzie Unii Europejskiej w I poł. 2025 r. W związku z tym, wspólnie postulujemy, aby Ministerstwo Klimatu i Środowiska, jako organ właściwy zawnioskowało o włączenie do priorytetów polskiej prezydencji działań na rzecz zmiany regulacji prawnych na poziomie UE, w taki sposób, by możliwym było zaliczenie do poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu żużli i popiołów paleniskowych powstałych w wyniku procesu termicznego przekształcania odpadów komunalnych w instalacjach termicznego przekształcania opadów komunalnych podlegających procesom recyklingu.
Pismo ze stanowiskiem 4 organizacji do pobrania poniżej.